Starodruki polskie z zakresu prawa i myśli politycznej. Przykłady z VII aukcji Antykwariatu Gryf
4 publikacje – filary polskiej myśli politycznej i religijnej
W filmie prezentuję cztery pozycje, które trafią na najbliższą aukcję Antykwariatu Gryf. To mocny przekrój przez epokę stanisławowską i wcześniejsze spory o kształt państwa, prawa i Kościoła.
-
Hugo Kołłątaj – „Prawo polityczne narodu polskiego, czyli Układ rządu Rzeczypospolitej” [Warszawa 1790]
Kluczowy dokument reformatorów Sejmu Czteroletniego. Kołłątaj – współtwórca programu, który doprowadził do Konstytucji 3 maja – porządkuje rozproszone pomysły i składa je w nowoczesny projekt państwa: sejm „gotowy” obradujący ciągle, większość zamiast liberum veto, odpowiedzialna władza wykonawcza (komisje/ministrowie), dziedziczność tronu, powszechne podatki dla porządków skarbowych i armii. Tekst, na którym merytorycznie oparto ustawę rządową z 1791 r. -
(Anonim) Stanisław Staszic – „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego…” [1787]
Wydane anonimowo z rozmysłem i dla bezpieczeństwa; pod autorytetem Zamoyskiego autor przemyca program zmian: tron dziedziczny, sejm nieustanny, zniesienie liberum veto, „konfederacja powszechna” dla odblokowania reform. Rdzeniem są finanse i wojsko: jak „z lekkiem podatków pomnożeniem” oraz kredytem publicznym utrzymać stałą armię (ambicja 100 tys.). Książka, która uruchomiła debatę naprawy Rzeczypospolitej i wywołała sensację, łącznie z próbami tłumienia obiegu. -
Wojciech Leszczyc Skarszewski – „Uwagi polityczne imieniem stanu duchownego do Zbioru praw polskich podane” [1778]
Memoriał do Andrzeja Zamoyskiego pisany „w imieniu duchowieństwa” w trakcie prac nad kodyfikacją. Spójna obrona pozycji Kościoła: ubezpieczenie dziesięcin, ograniczenie konsekwencji manus mortua, zachowanie privilegium fori, regulacje spadków po duchownych, zniesienie „stacji”. Autor sięga po Blackstone’a, dowodząc, że także w „nowoczesnych państwach” prawa Kościoła pozostają chronione. Konserwatywny i apologetyczny kontrapunkt wobec reform oświeceniowych. -
Piotr Skarga – „Kazania przygodne y inne drobnieysze prace” [Wilno 1738]
Monument kontrreformacyjnej retoryki i duchowości. Obok kazań sejmowych – przenikliwe diagnozy polityczne i wezwania do zgody – są mowy pogrzebowe, patriotyczne, rozważania eschatologiczne, rozdziały o etosie rycerstwa chrześcijańskiego, polemiki antyprotestanckie i antyariańskie (z obroną Eucharystii), teksty o jedności Kościoła (w tle unia brzeska) oraz przepisy dla bractw. Encyklopedyczny korpus nauczania Skargi – świadectwo języka i myślenia XVII–XVIII w.
Jak licytować?
Pełny dział Starodruki i wszystkie szczegóły aukcji znajdziesz tutaj:
👉 Zobacz dział „Starodruki” na OneBid
Przyjmujemy starodruki w komis
Masz ciekawy zbiór? Przyjmujemy starodruki, rękopisy, mapy, ryciny i księgi dawne – od wstępnej konsultacji, przez wycenę i opis, po profesjonalną aukcję:
ℹ️ Sprawdź zasady komisowe Antykwariatu Gryf
Zapraszam do oglądania filmu, komentowania i – przede wszystkim – do licytacji!
#starodruki #Kołłątaj #Staszic #Skarga #epokastanisławowska #SejmCzteroletni #Konstytucja3maja #historiaPolski #antykwariat #aukcja #onebid #AntykwariatGryf
